OŚWIADCZENIE SPADKOWE
Zgodnie z treścią przepisu art. 925 Kodeksu Cywilnego spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku, a więc z chwilą śmierci spadkodawcy. Nabycie spadku nie jest jednak definitywne, gdyż spadkobierca może w odpowiednim czasie złożyć oświadczenie spadkowe i tym samym dokonać wyboru czy spadek przyjmie, czy odrzuci. Nie jest to czas nieograniczony, bowiem spadkobiercę wiąże termin na decyzje i wynosi on 6 miesięcy od chwili dowiedzenia się przez spadkobiercę o otwarciu spadku.
Instytucja przyjęcia i odrzucenia spadku związana jest bezpośrednio z odpowiedzialnością spadkobierców za długi spadkowe. W związku z tym, że spadkobierca z chwilą otwarcia spadku wchodzi w prawa i obowiązki majątkowe spadkodawcy może istnieć obawa przed przyjęciem na siebie odpowiedzialności za długi spadkowe, która skłania go do złożenia stosownego oświadczenia w tym zakresie. Zgodnie z kodeksem cywilnym oświadczenie to może być tylko trojakiego rodzaju, bowiem spadkobierca może przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.
Oświadczenie to może być złożone samodzielnie lub może być związane z przeprowadzaniem postępowania spadkowego. Oświadczenie można złożyć przed sądem lub notariuszem. Notariusz odbiera od spadkobiercy stosowne oświadczenie, a akt notarialny przyjmuje postać protokołu z przyjęcia oświadczenia o odrzuceniu lub przyjęciu spadku.
Do grona podmiotów uprawnionych do złożenia oświadczenia spadkowego należy zaliczyć spadkobierców ustawowy i testamentowych, transmitariusza (spadkobiercę zmarłego spadkobiercy) oraz spadkobiercę podstawionego. Jednakże należy podkreślić, że oświadczenie może odnieść skutek prawny tylko wówczas, gdy składający to oświadczenie dziedziczy spadek. Co oznacza, że konkretna osoba, składa oświadczenie będąc w kręgu spadkobierców, którzy w danym układzie podmiotowym spadek dziedziczą (np. siostra spadkodawcy, nie jest uprawniona do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku z ustawy, w przypadku, gdy zmarły miał małżonkę i dzieci). Szczególnym podmiotem natomiast jest Gmina lub Skarb Państwa, gdyż uważani są za tzw. „spadkobierców ostatecznych” i tym samym nie mogą odrzucić spadku, który im przypadł z mocy ustawy.
Warto zaznaczyć, że przepisy prawa upadłościowego modyfikują prawo spadkobiercy do zadecydowania o losie spadku. Szczególna sytuacja upadłego wymaga reakcji ustawodawcy, w przypadku dziedziczenia. Zgodnie z przepisami wyżej wymienionej ustawy, jeżeli do spadku otwartego po dniu ogłoszenia upadłości powołany zostaje upadły, spadek wchodzi do masy upadłości, syndyk nie składa oświadczenia o przyjęciu spadku, a spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza. Natomiast jeżeli otwarcie spadku nastąpiło przed ogłoszeniem upadłości, a do chwili jej ogłoszenia nie upłynął jeszcze termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku i powołany spadkobierca oświadczenia takiego nie złożył, zasady określone w zdaniu poprzednim stosuje się odpowiednio.